Böbrek yetmezliğinde diyet uygulaması beslenme ve diyet uzmanı tarafından hazırlanır. Bu programa harfiyen uymak, düzenli ve aksatman yapmak gereklidir.
İçindekiler
Böbrek Yetmezliğinde Diyet
Böbrek yetmezliği hastaları düzenli bir şekilde diyaliz ile yaşamalarını sürdürse de kesinlikle doktorun vermiş olduğu diyette uygun bir şekilde yaşamalıdır. Diyet ve beslenme listesi kişilerin kendi kafalarına göre uygulamaması doktor tarafından hazırlanıp kontrollü şekilde uygulanması gerekmektedir. Bu hastaların böbrekleri ile alakalı olan fonksiyonları düzensiz şekilde devam etmektedir. Bundan dolayı da besinlerin düzensiz ve aşırı şekilde alınmaması büyük sorunların ortaya çıkmasına sebep olur.
Doktor tarafından da hazırlanacak olan diyet kesinlikle böbreklerin fonksiyonların durumu göz önüne alınarak hazırlanır. Ayrıca hastanın tansiyonu, diyabetik olup olmadığı, kanda bulunan kalsiyum ve potasyum miktarı, oksalat değerleri, böbrek taşı durumu, kilosu, sodyum oranı, fosfor miktarı da göz önüne alınır ve buna göre hastanın diyeti ve listesi hazırlanır. Böbrek yetmezliğine sebep olan etkenlere dikkat etmek de sağlık açısından önemlidir.
Bu etkenler;
- Alkol
- Aşırı şekilde tüketimi yapılan ilaçlar
- Böbrek taşı
- Kanda oluşan zehirlenmeler
- Böbreklerdeki kistler
- İdrar yollarında bulunan enfeksiyonların sık tekrarlaması
- Lupus hastalığı
- Yüksek tansiyon
- Diyabet
Böbrek Yetmezliğinden Korumak İçin Diyet
Böbrek yetmezliği hastası diyaliz uygulaması alsın ya da almasın muhakkak diyet yapmak zorundadır. Yapılacak olan diyetinde doktor kontrolünde ve diyet uzmanı kontrolünde yapması şarttır. Diyet uzmanları için bu hastalıkta önemli olan etkenler sodyum değeri, fosfor değeri, potasyum miktarı, kilosudur.
Bu etkenler göz önüne alınarak uygun olan liste oluşturulur. Sağlık Bakanlığının yayınladığı yönetmeliklerde ve devletin almış olduğu kararlar doğrultusunda diyaliz merkezlerinde artık beslenme ve diyet uzmanları bulunmak zorundadır. Yani bu hastalığa sahip olan kişilerin ayrıca beslenme ve diyet uzmanı aramasına gerek kalmamıştır. Uzmanlar her hastanın özelliklerine bakarak ve tedavi aşamaları hakkında doktorlarından bilgi alarak ayrı diyet listeleri oluşturur.
Hasta kendisi için hazırlanmış olan özel diyet listesini düzenli ve aksatmadan uyguladığı sürece hastalığın seyri olumlu şekilde ilerler. Diyalize giren hastalar ya da diyalize girmeyen hastalar özellikle diyet listelerinde bulunan tuz kullanım oranına dikkat etmek zorundadır.
Tuz vücutta suyun tutulmasını sağladığı için böbrek yetmezliğinde en sakıncalı olan ürünler arasında yer alır.
Diyet Boyunca Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
- Diyet boyunca yenilecek olan yiyeceklerin, içilecek olan sıvıların ve alınacak olan proteinlerin miktarına dikkat etmek gerekir. Doğru olan diyet listesinde bu miktarlar hastalığın gidişatına göre ayarlanmış olmalıdır. Beslenme ve diyet uzmanı arada sırada bu miktarlarda değişiklikler yapabilir.
- Diyet süresince hastanın kilosu önemlidir. Kilo alımından kaçınması gerekir. Listede zaten kilo baz alınarak hazırlanmalıdır. Arada sırada da olsa diyetlerde kilo alınmasına ve verilmesine göre değişiklikler yapılır.
- Böbrek yetmezliği hastalığından ya da böbrek ile alakalı olan diğer hastalıklarda tuz alım miktarı en aza indirilir. Yüksek tansiyon hastalığı ve şeker hastalığı olan hastalarda hiç kullanımı yapılmayabilir. Bir hastanın tuzsuz şekilde yaşamına devam etmesi için 6 aylık sürecin geçmesi gerekir. Böbreklerin işlevlerini tam anlamı ile yapması için mutlaka tuzun zaman içinde kesilmesi gerekmektedir.
- Katkı maddeleri ile hazırlanmış olan yiyeceklerden uzak durmak gerekir.
- Sebzeleri ve diğer yemeklerin pişirme usulleri hastalar arasında farklılıklar gösterebilir. Yiyeceklerin kullanım miktarları hastalığın boyutuna göre her hasta için değişebilir. Bu değişim beslenme ve diyet uzmanı tarafından belirtilir.
- Böbrek yetmezliği hastaların diyabete ve yüksek tansiyona yakalanma riski çok yüksektir. Bundan kaynaklı olarak da beslenmeleri değişir.
- Kuruyemiş, tütsü yapılmış et, hazır olan yiyecekler, konserveler ve salamura olan yiyecekler tüketilmemelidir.
- Potasyum konusunda kısıtlamalar yapılır. Meyvelerin bazılar, yeşil yapraklı sebzelerin bazıları ve asma yaprağı potasyum açısından zengindir. Bunun için de tüketimi aşamasında doktor ile koordineli gidilmelidir.
- Fosfor açısından yüksek olan balık, süt, peynir ve yoğurt tarzındaki ürünlerinde tüketiminde doktor ile koordineli gidilmelidir. Tüketimi için beslenme ve diyet uzmanı pişirme tekniğini hastaya iletebilir.
Böbrek Yetmezliğinde Kullanılan Diyet Örnekleri
Kronik Böbrek Hastalarının Kullanacağı Diyet
Bu diyet 40 gram protein 300 mg sodyum, 600 mg fosfor, 1400 mg potasyum içerirken, tuz içermemektedir. Günlük olarak tüketilebilecek olan yiyecek miktarı ise;
- Bal 2 tatlı kaşığı
- Reçel 2 tatlı kaşığı
- Meyve aralarda 2 porsiyon
- Ekmek gün içi dağıtılmış şekilde 5 adet ince dilim
- Et, balık ve tavuk gün içi dağıtılmış şekilde 90 gram
- Yumurta 1 adet
- Yoğurt 2 çay bardağı
- Süt 2 çay bardağı
Diyet örneği;
Sabah
- 1 adet ince dilim ekmek
- 1 küçük tatlı kaşığı yağ ( tuzsuz olması önemli )
- 2 tatlı kaşığı reçel
- 1 tane yumurta haşlanmış
- 1 kibrit kutusu büyüklüğünde tuz içermeyen peynir
- Şekerli çay
Ara Öğün
- 1 adet mevsim meyvesi
Öğle
- Orta boy 1 kâse nişastadan yapılmış pelte
- Pirinç pilavı 2 yemek kaşığı
- 1 çay bardağı orta boy yoğurt
- Sebze yemeği 2 yemek kaşığı
- 2 tane köfte ya da 2 parça tavuk
Ara Öğün
- 1 adet mevsim meyvesi
Akşam
- 1 dilim ince ekmek
- Sebze yemeği 2 yemek kaşığı
- Makarna 2 yemek kaşığı
- Haşlama et 1 parça
Gece
- 1 bardak süt
Hemodiyaliz Hastalarında uygulanan diyet
60 gram protein ve tuzsuz şekilde uygulanacak olan diyet örneğidir. Günlük olarak tüketilebilecek olan yiyecek miktarı ise;
- Yumurta 1 adet
- 1 kibrit kutusu büyüklüğünde tuz içermeyen peynir
- Yoğurt 3 çay bardağı
- Süt 3 çay bardağı
- Et, balık ve tavuk gün içi dağıtılmış şekilde 120 gram
- Ekmek gün içi dağıtılmış şekilde 6 adet ince dilim
- Meyve aralarda 2 porsiyon
- Sebze 2 porsiyon
- Yağ 2 yemek kaşığı
- Bal 2 tatlı kaşığı
- Reçel 2 tatlı kaşığı
Böbrek Yetmezliğinde Kullanılan Diyetlerde Neler Tüketilmemelidir?
Süt ürünleri, dil, işkembe, balık ve yumurta beslenme ve diyet uzmanın önerdiği düzeyde tüketilmelidir. Bunun dışına çıkılmamalıdır. Dışarıda hazır olarak üretilmiş olan pasta, kurabiye, kek, çörek tarzındaki yiyeceklerin içeriğinin bilinmesi gerekir. Salam, sakatat, sosis, salamura yapılmış olan yiyecekler, konserveler ve turşular kesinlikle tüketilmemelidir.
Tuzlu olan her türlü yiyecekten ve içecekten kaşınmak gerekir. Kuru meyveler, kavun, muz, pazı, enginar, karalahana, kuru baklagillerin bazılarından, asma yaprağı, çikolata, kakao, meşrubat, neskafe, kuruyemişler, tahin helva, pekmez ve tahinden uzak durmak şarttır. Bu yiyeceklerin kullanımları beslenme ve diyet uzamanı tarafından ayarlanıp verilecektir. Et suyu ve kabartma tozu gibi hazır olan tabletlerde kaçınmak gerekir. Asit içere içecekler ve alkol içeren içecekler böbreklerin daha çok yorulmasına sebep olduğundan ve böbreklerde var olan zararın çoğalmasına sebep olduğundan tüketilmemelidir.
Böbrek yetmezliğinde önemli olan doktorun ve beslenme ve diyet uzamanın söyledikleri dışına çıkmamaktır. Bu şekilde böbreklerin sağlığı korunur. Böbrek sağlığını korumak yaşama devam etmek açısından önemlidir. Böbrekleri çalışmayan bir kişide ciddi düzeyde yaşamsal riskler oluşur.
Bu riskler ölüm ile sonuçlanabilmektedir. Bunun için böbreklerin sağlıklı olması ve fonksiyonlarını tam anlamı ile yerine getirmesi çok önemlidir.